24.11.09
La origino de la specioj
Hodiaŭ estas la 150-a datreveno de la publikigo de la unua eldono de "La origino de la specioj". Kaj mi pensas ke la plej bona maniero tion celebri estas, kompreneble, legante ĝian tradukon al Esperanto!
Fakte mi ĵus ricevis la menditan libron, kaj nur nun komencis tiun legadon. Sed mi jam konis la version en la reto, kiun mi nur legis parte, ĉar plu ankoraŭ preferas la paperajn librojn pri tio. Do, kvankam la takso estas ankoraŭ provizora, mi kuraĝas rekomendi ĝian legadon. La ĉefa argumento estas ke la libron mi estis jam leginta en la hispana, antaŭ kelkaj jaroj, kaj mi devas diri ke ĝi estas impresiga. Malgraŭ la pasiĝintaj jaroj, ĝi plu montras la forton kiu tiom renversigis en sia tempo la tradicion de miljaroj. Ĝi estas solide konstruita, kaj transparentiĝas la forto de la argumentado, kaj la firmeco de la ideoj, eĉ se ni nun scias ke granda parto el la detaloj ne estas tute ĝustaj. Krome, ĝi tre bone legeblas, eĉ por homoj sen antaŭaj profundaj sciencaj konoj. La libro estas klasikaĵo en la plej bona senco de la vorto: tiu verko kiun la tempo ne damaĝis. Ke ĝi aperis nun en Esperanto estas ege laŭdinda entrepreno.
Krome, mi ĵus finis la legadon de la alia fama verko de Darvino, "La vojaĝo de la Beagle", alia elstara rakonto, eĉ pli rekomendinda por tiuj ne tre emaj al sciencaj aferoj. Ĝi entenas diversajn ĝenrojn: natursciencon, geografion, antropologion, eĉ aventuron. Logike, ĝi estas ido de sia tempo, kaj kelkaj asertoj kaj pravigoj de la koloniismo iom grincigas la dentojn, sed ĝenerale ĝi plu estas leginda kaj instrua.
Kiel dirite, mi rekomendas ke vi aĉetu la libron. Se vi deziras pli detalan recenzon, mi ankoraŭ ne povas verki ĝin, kaj nur povas ligi al tiu de Gudskov, kies kriterion mi ĝenerale fidas. Se juĝi laŭ la ĉefpaĝo, eĉ la aspekto de la bildo en la realo estas multe pli bela ol tio kion la reproduktado en la reto montras.
POSTNOTO: Okaze de la celebrado de la "Tago de la Libro en Esperanto", kiun ni en Madrido organizis ĉi-jare la 12-an de decembro en la sidejo de Hispana Esperanto-Federacio, mi mem prezentis kelkajn novajn librojn por la tie muntita Libroservo, inter alie tiun ĉi. Manolo kaj Andy registris parton de la tuta evento, kaj jen mia paroladeto:
12.11.09
Universitata mizero
Ĉu vi imagas ke por prelegi pri Esperanto en kurso en universitato, eĉ se nur disvastiga, oni taskas tion al persono kiu konas ĝin nur flanke de historia esploro, pri idista marĝenulo? Jes, en la hispania universitato tio tute eblas.
Min iom frapis delonge la malmulta rilato kiun la universitata filologia medio havis al Esperanto en Hispanio. Ja ekzistas universitatanoj parolantaj Esperanton, kaj ankaŭ profesiaj lingvistoj kaj tradukistoj multe aktivas en nia medio (inklude de la nuna prezidanto de Hispana Esperanto-Federacio aŭ la nova redaktoro de ties bulteno, aŭ de pluraj konataj verkistoj). Ankaŭ en la pasinto ni havis la kazon de Juan Régulo Pérez, kaj ankaŭ nun en Katalunio ekzistas kelkaj iniciatoj. Kompreneble, mi scias ke en aliaj landoj la situacio estas malsama, kiel pruvas la universitata deveno de la lastaj prezidantoj de UEA aŭ de la Akademio de Esperanto. Sed en Hispanio la profesiaj esploristoj de la lingvaj aferoj montriĝas surprize seninteresiĝantaj pri tiu ĉi fenomeno kiu, almenaŭ laŭ mi, aspektas sufiĉe interesa por scienca observado. Eĉ pli, ŝajnas ke ekzistas malŝato kaj antaŭjuĝo kontraŭ Esperanton, kaj ke ili taksas ke la pritraktado de nia lingvo kaj aliaj similaj povus konduke al malprestiĝo.
Do, kiam ili deziras pritrakti ilin, ili frivolas kaj traktas la konstruitajn neserioze, eĉ maljuste. Kial mi diras tion? Ĉar dum tiuj ĉi tagoj celebriĝas en Madrido la Semajno de la Scienco, kiu celas popularigi sciencon kaj esploradon al la publiko. Ĝi estas sufiĉe sukcesa iniciato, organizita ĉijare naŭafoje, kun multe da publiko en plej variaj aktivaĵoj. Kaj ene de ĝi oni programis kurseton dutagan pri artefaritaj, imagaj kaj fantastaj lingvoj. La proponon faris kunigo de la Filologia Fakultato de la madrida Universitato (Complutense), kaj la supera konsilio pri scienca esplorado (CSIC) du el la apriore plej prestiĝaj institucioj en Hispanio.
Sed bone informas nin pri la mizera stato de la filologiaj studoj en Hispanio, ke kiam oni pretigas la programon, kaj decidas ke adekvatas paroli pri Esperanto, ili kontaktas personon sen reala sperto pri la temo. Mi ĉeestis la prelego, kaj evidentiĝas ke la parolanto, Santiago Tovar, nur konas Esperanton sekve al siaj esploroj pri homo eble konata de iu el la legantoj, la fondinto de anarkiista komunumo en la 30-aj jaroj, kiuj ŝanĝis sian nomon Heinrich Goldberg al Filareto Kavernido, kaj kiu enkondukis Idon en la organizado de la komunumo. Lia figuro estas certe interesa kaj fascina, kaj por lia esploro la preleganto devis koni la bazajn informojn pri Esperanto kaj pri Ido, sed sen vera profundiĝo, kaj kun nur malgranda kono pri la nuna stato de la lingvo kaj de ties komunumo.
Ne estas mirinde do ke lia aliro al nia lingvo estis tute misa, kun fokusigo en la plej utopiecaj sekvantoj, kun konsidero pri la fiasko de la movado, aŭ emfazo en la negativaj aŭ arbitraj trajtoj. Ne estis grandaj faktaj eraroj, kaj la homo estis sufiĉe simpatia al la baza ideo, kaj neniel malafabla. Sed mi sentis min devigita interveni ĉe la fino por korekti, afable sed firme, la negativan impreson kiun la parolado lasis ĉe la ĉeestintoj.
Jam la antaŭa prelego, farita de unu de la organizantoj, kiel ĝenerala enkonduko al la konstruitaj lingvoj, kvankam denove ne tute malĝusta, entenis sufiĉe da frivoleco. Ĝi kelkloke celis la facilan ridon, substrekante la antaŭjuĝojn pri tiu laboro. Ankaŭ en tiu kazo mi mallonge partoprenis, por substreki la logikon en la klopodoj por kreado de normaj lingvoj, kaj la seriozecon kun kiuj la kreantoj kaj sekvantoj de artefaritaj lingvoj ilin traktis, sendepende de iliaj postaj rezultoj.
Por ke vi vidu ĝis kiu punkto la prelego pri Esperanto estis eksterreala, en iu momento la parolanto asertis ke ja troviĝas iom da tradukita literaturo en nia lingvo, sed ke apenaŭ ekzistas originala literatura. Nu, mi simple montris la 700-paĝan "Concise Encyclopedia" de Sutton.
Ĉiukaze, la prelego ne estis tute senutila por mi. Estas interese aŭskulti la vidpunkton de homo konanta eĉ se nur supraĵe nian lingvon kaj movadon, sed ne partoprenanta ĝin. Kelkaj kritikoj ne estis tute senbazaj, kaj aliaj, eĉ se maljustaj, montras nian bildon en la ekstera klera medio, kaj permesas rafinadon en nia prezentado.
Estas klare ke ni ne havas bonan eksteran bildon. Kiel mi diris en alia blogero, kelkaj homoj emas trovi simple bizara la ideon de la konstruado de lingvo, kaj kontraŭ tio malfacilas lukti. Sed kelkfoje ni sukcesas dissolvi la antaŭjuĝojn. Ĉu tio eblos ĉe la universitataj filologoj hispaniaj?
9.11.09
Dilemo
Denove oportuneco aŭ hazardo en la verkado por Libera Folio. Mi verkis tie pri afero kiu cerbumigas min, de antaŭ iom da tempo: ĉu ni esperantistoj devas fari ĉion senpage. Konkrete, kial ni devas volontule esperantigi la retejojn de grandaj entreprenoj, kiel Google, Facebook aŭ Twitter? Mia tezo estas ke en tiaj kazoj plej logike estus ke ili kompensu nian laboron, ĉu ne?
Sed apenaŭ duonhoron post la publikigo de tiu tezo en Libera Folio, venis mesaĝo de amiko, kiu demandis ĉu mi kontribuus en la tradukado de komerca entrepreno (evidente multe malpli granda). Kion fari en tiu ĉi kazo?
